Waa’ee Itoophiyaa Cheek

Itoophiyaa Cheek dhaabbata odeeffannoo qulqulleessu yemmuu ta’u, ALA Waxabajjii 2020 erga hundaa’een booda ALA Hagayya 2020 irraa eegalee qaama pirojektii dhaabbata Intarniwus Itoophiyaa keessaa ta’uun hojjechaa tureera. Ammatti Itoophiyaa Cheek dhaabbata of danda’e yemmuu ta’u, Waldaa Abbaa Imaanaa /Trust Organization/ ta’un Keeniyaa keessatti galmaa’era. Dhaabbatichi Amaariffa, Afaan Oromoo fi Tigriffaan hojjechaa kan jiru yemmuu ta’u miidiyaalee hawaasaatti fayyadamuun tilmaamaan namoota miliyoona 7 ol dhaqqabuu danda’eera. Kana malees miseensa  Afriikaa Faaktis Neetwork /Africa Facts Network/ yemmuu ta’u mallatteessitoota Intarnaashinaal Faakt Cheeking Neetwork /International Fact Checking Network/ ta’uuf iyyata galfateera. Itoophiyaa Cheek yeroo ammaatti hojiilee ijoo sadi irratti xiyyeeffatee hojjechaa jira. Isaanis:

            a, Odeeffannoo qulqulleessuu

            b, Barnoota hubannoo itti fayyadama miidiyaa

            c, Leenjii fi dandeettii cimsuudha. 

Itoophiyaa Cheek dhaabbata odeeffannoo qulqulleessu yemmuu ta’u, ALA Waxabajjii 2020 erga hundaa’een booda ALA Hagayya 2020 irraa eegalee qaama pirojektii dhaabbata Intarniwus Itoophiyaa keessaa ta’uun hojjechaa tureera. Ammatti Itoophiyaa Cheek dhaabbata of danda’e yemmuu ta’u, Waldaa Abbaa Imaanaa /Trust Organization/ ta’un Keeniyaa keessatti galmaa’era. Dhaabbatichi Amaariffa, Afaan Oromoo fi Tigriffaan hojjechaa kan jiru yemmuu ta’u miidiyaalee hawaasaatti fayyadamuun tilmaamaan namoota miliyoona 7 ol dhaqqabuu danda’eera. Kana malees miseensa  Afriikaa Faaktis Neetwork /Africa Facts Network/ yemmuu ta’u mallatteessitoota Intarnaashinaal Faakt Cheeking Neetwork /International Fact Checking Network/ ta’uuf iyyata galfateera. Itoophiyaa Cheek yeroo ammaatti hojiilee ijoo sadi irratti xiyyeeffatee hojjechaa jira. Isaanis:

            a, Odeeffannoo qulqulleessuu

            b, Barnoota hubannoo itti fayyadama miidiyaa

            c, Leenjii fi dandeettii cimsuudha. 

Seenaa Jireenyaa Ogummaa

Eliyaas Masarat

Hundeessaafi Gulaalaa

Eliyaas Masarat ALA Waxabajjii 2020 Itoophiyaa Cheek kan hundeesse yemmuu ta’u, dhaabbatichi boodarra qaama pirojektii dhaabbata Intarniwus Itoophiyaa keessaa ta’eera. Eliyaas ammatti abbootii imaanaa Itoophiyaa Cheek afran keessaa tokko yemmuu ta’u, gulaalaa ta’uunis tajaajilaa jira. Kana malees ALA bara 2013 eegalee miidiyaalee idil addunyaa garagaraa keessa hojjechaa tureera. Hojiilee gaazexeessummaafi odeeffannoo qulqulleessuu hojjateenis bara 2019tti Badhaasa Xaanaa badhaafameera. Walakkeessa bara 2020 eegalee hanga dhuma bara 2021tti immoo Itiyoo FM irratti sagantaa raadiyoo ‘Liyyu Marrajaa’ jedhamufi odeeffannoo dogongoraafi sobaa irratti xiyyeeffatu qopheessaa tureera. Kana malees bara 2020 hanga 2021ti Pirezidaantii Waldaa Ogeeyyii Miidiyaa Itoophiyaa ta’uun hojjateera. 

Tsiyoon Mollaa

Hoggantuu Sagantaa

Tsiyoon Mollaa Mudde bara 2022 Hoggantuu Sagantaa ta’uun Itoophiyaa Cheekitti makamte. Waggoota muraasa darbaniif pirojektiiwwan misooma miidiyaa irratti xiyyeeffatan hogganaa turteerti. Ammatti Itoophiyaa Cheek keessatti wixinee pirojektootaa qopheessuu, raawwii isaanii to’achuu akkasumas hariiroo Itoophiyaa Cheek fi deeggartoota gidduu jiru hogganuun tajaajilaa jirti.

Aleksaandar Yohaannis

Qindeessaa Pirojektii

Aleksaandar Yohaannis Itoophiyaa Cheek keessatti Qindeessaa Pirojektii ta’uun tajaajilaa kan jiru yemmuu ta’u muuxxannoo pirojektoota mirgoota namoomaafi misooma miidiyaa irratti xiyyeeffatan hogganuu qaba. Ammatti Qindeessaa Pirojektii ta’uun, pirojektiiwwan dhaabbatichi qabu rakkoo malee akka raawwatamaniif hojii qindeessuu hojjeta. Kunis hojiileen dhaabbatichaa daangaa yeroo qabameef keessatti akka hojjetamanif to’achuu akkasumas sagantaalee, walgahiiwwanfi beellamawwan qindeessuu fi mijeessuu of keessatti qabata.

Addisuu Fireew

Ogeessa Odeeffannoo Qulqulleessuu

Addisuu Fireew ALA bara 2020 Itoophiyaa Cheekitti kan makame yemmuu ta’u, ogeessa odeeffannoo qulqulleessuu ta’uun hojjechaa jira. Abbootii Imaanaa Dhaabbata Itoophiyaa Cheek keessaa tokko yemmuu ta’u, gaazexeessummaa dijitaalaan akkasumas dhaabbilee barnootaa keessatti barsiisun muuxxannoo kuufateera. 

Haabtaamuu Xibabuu

Ogeessa Odeeffannoo Qulqulleessuu

Haabtaamuu Xibabuun gaazexeessaafi ogeessa odeeffannoo qulqulleessuuti. Bara 2021tti Itoophiyaa Cheek keessa hojjechuu kan eegale yemmuu ta’u, dhaabbilee miidiyaa garagaraa keessa gaazexeessummaan hojjateera. Kana malees leenjiiwwan odeeffannoo qulqulleessuu kennuunis muuxxannoo horateera. 

Qaama Seerummaa Itoophiyaa Cheek 

Itoophiyaa Cheek dhaabbata odeeffannoo qulqulleessu fi bu’aadhaaf hin dhaabbannedha.  Dhaabbatichi Waldaa Abbaa Imaanaa /Trust Organization/ ta’uun Galmee Sanadootaa Ripablika Keeniyaatti lakkoofsa galmee 2252/D7/3174/MMXXII jedhuun galmaa’era. 

Imaammata Walabummaa

Itoophiyaa Cheek dhaabbata of danda’e fi walaba ta’ee hojjetudha. Kanaafis hojjettootni dhaabbatichaa wayita qacaramanitti imaammata walabummaa dhaabbatichaa ilaalchisee leenjii ni fudhatu. Bu’uura kanaanis qajeelfamotni walabummaa dhaabbatichaa kunneen armaan gadiiti:

  • Hojjettootni dhaabbatichaa dhaaba siyaasaa kamiifuu deeggarsa taasisuu yookiin duula gaggeessuu hin danda’an
  • Hojjettootni dhaabbatichaa meeshaalee dhaabbatichaatti fayyadamuun dhaaba yookiin garee siyaasaa deeggaruu hin danda’an
  • Hojii odeeffannoo qulqulleessuu qaama siyaasaa yookiin nama dhuunfaa fayyadu hojjechuuf mattahaa fudhachuun dhorkaadha
  • Hojjettootni dhaabbatichaa dhaaba yookiin garee siyaasaa deeggaruuf walgahiiwwanfi sagantaalee irratti hirmaachuu hin danda’an
  • Hojii odeeffannoo qulqulleessuu keessatti ilaalcha dhuunfaa ida’uun yookiin loogii gochuun dhorkaadha

Hubachiisa: Hojjettoota qajeelfamoota kunneen cabsan irratti qorannoon barbaachisaan erga taasifame booda balleessaa raawwachuun isaanii yoo mirkanaa’e tarkaanfiin ni fudhatama. 

Deeggarsa 

Itoophiyaa Cheek Dhaabbata Abbaa Imaanaa Keeniyaa keessatti galmaa’edha. Hagayya 2020 hanga Sadaasa 2022tti pirojektii Dhaabbata Intarniws kan ture yemmuu ta’u, Mudde 01, 2022 eegalee dhaabbata of danda’e ta’uun socho’aa jira. Dhaabbatichi hojii odeeffannoo qulqulleessuu hojjetuuf, leenjiiwwan kennuuf akkasumas waltajjiilee marii qopheessuf Intarniws irraa deeggarsa maallaqaa kan argate yemmuu ta’u deeggarsi kun Mudde 2022 hanga dhuma Hagayya 2023tti kan turudha. 

 

Adeemsa Odeeffannoo Qulqulleessuu

Ulaagaalee Odeeffannoowwan Qulqulleessinu Itti Filannu

Itoophiyaa Cheek ulaagaalee garagaraa bu’uura godhachuun odeeffannoowwan qulqulleessu filata. Ulaagaaleen kunis hammeentaa facaatii/tamsa’ina odeeffannichi qabu fi dhiibbaa odeeffannichi uumuu danda’udha. Dabalataan hordoffii miidiyaa itti fufiinsa qabu taasisuunfi qaamolee dhimmichi ilaallatu haasofsiisun yaadni garee hundaa akka hammatamu taasisa.

Imaammata Sirreeffamaa fi Komii 

Hojiilee odeeffannoo qulqulleessuu hojjennu ilaalchisee yaadafi komii yoo qabaattan gama imeelii fi bilbilaan nu qunnamaa. Yaada, komii yookiin ergaa sirreeffamaa keessan toora imeelii [email protected] irratti yookiin lakkoofsa bilbilaa +251974058699 irratti ergaa gabaabaa nuuf ergaa. Qabiyyee hojjennu keessatti dogongorri yoo jiraate mataduree ‘Sirreeffama’ jedhuun maxxansa haaraa ni qoodna. Qabiyyee maxxansine tokkorratti odeeffannoo dabalataa laachuun barbaachisaa ta’ee yemmuu argamutti qabiyyee dursinee maxxansine irratti odeeffannoo haaraa ni idaana. Dhaabbatichi yaada, komiifi ergaawwan sirreeffamaa itti ergaman yeroosaanii eeggatee sakatta’uuf ni hojjeta.

Odeeffannoo yookiin eeruu akka mirkaneessinu barbaaddan qabduu? Nuf ergaa.